Celiakia: trwała nietolerancja glutenu
Celiakia, zwana również chorobą trzewną, jest trwałą nietolerancją glutenu. Gluten jest to mieszanina białek: gliadyny i gluteniny, które występują w zbożach tj. w pszenicy, jęczmieniu i życie. U osób chorych na celiakię spożycie tego białka może powodować uszkodzenie błony śluzowej jelita cienkiego, co przyczynia się do rozwinięcia zespołu złego wchłania substancji pokarmowych.
Celiakia klasyczna rozwija się wcześnie, u dzieci do 2. roku życia a tzw. celiakia atypowa może pojawić się u osób w każdym wieku.
Objawy klasycznej celiakii (częściej u dzieci):
- zwolnienie lub zahamowanie rozwoju dziecka (mała masa ciała, niski wzrost)
- powiększenie obwodu brzucha
- przewlekłe biegunki
- drażliwość
- apatia
- zaniki mięśni
- niedobór witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E
Objawy atypowej celiakii (w każdym wieku):
- nudności
- wymioty
- wzdęcia
- zaparcia
- bóle brzucha
- nawracające afty jamy ustnej
- trudna do leczenia niedokrwistość z niedoboru żelaza i/lub kwasu foliowego
- niski wzrost
- osteoporoza
- zaburzenia uzębienia: hipoplazja szkliwa zębowego
- częste bóle głowy
- może występować padaczka
- może występować depresja
- częściej niż u osób zdrowych - niepłodność
- poronienia
Przyczyna:
Celiakia występuje z częstością 1:100 - 1:300. Dotyka zwłaszcza osoby (dzieci jak i dorosłych), które są do niej predysponowane genetycznie (HLA-DQ2, HLA-DQ8). Coraz więcej naukowców skłania się ku teorii autoimmunizacyjnej, według której dochodzi do aktywacji autoreaktywnych limfocytów T i B.
Leczenie:
Postępowaniem z wyboru jest dieta bezglutenowa. Gluten jest białkiem występujących w zbożach (pszenica, żyto, jęczmień). W Polsce również owies, powinien być eliminowany z diety, ze względu na możliwość zanieczyszczenia gliadyną (składnik białka zbóż).
Dodatkowo osoby z celiakią powinny okresowo przyjmować witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, zwłaszcza witaminę D i A. Jeśli jest taka konieczność zaleca się także uzupełniać dietę o kwas foliowy, witaminę B12, żelazo i wapń.